De spelende mens

Michiel de Ronde werkt aan een promotieonderzoek over spel in de begeleidingskunde. De twee artikelen die we hier plaatsen, zeggen iets over de manier waarop De Ronde zich bezighoudt met dit onderwerp. Het eerste artikel is een filosofische beschouwing over de waarde die spel kan hebben voor de mens. De Ronde verwijst in het artikel naar teksten van Friedrich Schiller, een leerling van Kant.

Schiller ziet in iedere mens een ‘redelijke drift' die analyseert en begrijpt, en een ‘zintuigelijke drift' die voelt en ervaart. Volgens Schiller is de mens pas waarlijk mens wanneer hij speelt, omdat alleen dan het volgen van de zintuigelijke drift te verenigen is met de regels van de redelijke drift. De Verlichting, de tijd waarin Kant leefde, heeft organisaties veranderd. Ambacht en handwerk werden vervangen door productie, efficiëntie en effectiviteit en wetenschappelijk gefundeerd werken. De mens werd een nieuwe machine. Enkel de redelijke drift is nog van belang. Volgens Schiller ligt de oplossing in de homo ludens, de spelende mens: ‘Alleen de spelende mens is één. Hij volgt de regels niet omdat het moet, maar om het spel zelf. De regels van het spel geven vrijheid en speelruimte, daarbinnen kan hij creëren en improviseren.'

In het tweede artikel geeft De Ronde een concrete invulling van hoe de visie van Schiller gebruikt kan worden in de huidige tijd. Het artikel gaat over het toepassen van spel in managementopleidingen. Leidinggeven is balanceren tussen behoeften, mogelijkheden, middelen en doelen - als het ware tussen het zintuigelijke en het redelijke in. Om aankomende leidinggevenden goed voor te bereiden op dit ‘balanceren', biedt spel volgends de Ronde een unieke ingang voor leidinggevenden om in een alsof-situatie ervaringsgericht, creatief en reflectief te leren. Speel jij als begeleider wel eens een spelletje?

Ronde, M.A. de (2013). Spelende wijsheid. In P. Blokhuis e.a. (red.), Vuur dat vuur ontsteekt (pp. 15-24). Ede: Christelijke Hogeschool Ede.

Geurts, J., Duke, R. & Ronde, M.A. de (2013). Speel de toekomst. Managementonderwijs voor deze tijd. In J. Geurts, W. Reijnders & J. Eijkemans-Reintjes (red.), Managers onderwijzen: een agenda voor managementopleiders. Liber Amicorum. Universiteit van Tilburg.