Toekomstbestendige wijsheden

Blog ledenwijsheid - Esther Haak

Van Jannie Boomsma kreeg ik “het stokje” door om een blog te schrijven, met de vraag: "Welke wijsheid vanuit je opleiding tot begeleidingskundige, neem jij nu nog steeds mee in je begeleidingswerk?"

Ik wil jullie in mijn blog meenemen in wijsheden van alle tijden, van wijze docenten en leersupervisoren en medestudenten.

Ont-moeten

Wat blijft er toe doen in de toekomst van de begeleidingskunde? Ik denk dat veel mensen zichzelf wel eens voorbijlopen en zo bij een coach of supervisor belanden. Wat deze mensen  dan nodig hebben is meestal vertragen, meer accepteren dat het is zoals het is en meer genieten van het nu. Dit probeer ik over te dragen aan mijn coachees en supervisanten. Meer stilstaan heeft mijzelf bijvoorbeeld opgeleverd dat ik wat liever ben geworden voor mezelf. Ik gun dat ook de mensen die ik begeleid in supervisie en coaching. Vertragen gaat als wijsheid mee naar de toekomst.

In een supervisietraject komt bijna altijd het “moeten” aan de orde. De supervisant vindt dat hij nog van alles moet. Het moet ook goed en is bijna nooit af. Dus ben ik fan geworden van “ont-moeten”, een term die ik laatst hoorde in een grappige pod-cast. Ik ontmoet ook wel supervisanten die juist wat meer moeten zouden moeten van zichzelf. Confrontatie, iemand een spiegel voorhouden en aanzetten tot reflectie, brengt vaak een nieuwe bewustwording op gang, bij zowel de student die meer zou moeten ont-moeten als de student die wat meer zou moeten. Ont-moeten gaat ook mee als wijsheid.

Aandacht en presentie

Een belangrijke leervraag bij aanvang van de coach- en supervisieopleiding is: “hoe kan ik goede vragen stellen?”. In de eerste les kreeg ik hier eigenlijk al een antwoord op. Dat is namelijk: door aandacht. Door aandacht te geven en present te zijn, door echt te luisteren en oprecht geïnteresseerd te zijn, leerde ik dat goede vragen vanuit nieuwsgierigheid ontstaan. Het luchtte me op. Goede vragen hoef je vaak niet op voorhand te bedenken, maar goede vragen komen als je oprecht geïnteresseerd bent in de ander, door authentiek te zijn en met je hart werken. Maar present zijn is denk ik niet genoeg.

Als docent en studieloopbaanbegeleider werk ik altijd vanuit oprechte interesse en authenticiteit. Minstens zo belangrijk is neutraal of zonder oordeel luisteren. Dit is een belangrijke uitgangspunt, want wie ben ik om te oordelen over een ander? Toch leerde ik in de opleiding dat ik hier in mijn rol als coach nog wel wat aan kon toevoegen. Namelijk doorvragen, confronteren, twijfel zaaien, systemisch kijken en luisteren naar de onderstroom. Luisteren met je hart: een belangrijke wijsheid.

Blauwdruk van jezelf

Tijdens de opleiding ben ik me bewust geworden dat hechting, kind zijn en opvoeding jouw blauwdruk vormt van je huidige ik. In mijn supervisie ga ik met behulp van visualisatie in gesprek met de ander om op zoek te gaan naar normen, waarden om antwoord te geven op de vraag: wie ben ik? Het gebruik maken van werkvormen draagt bij aan het prikkelen van het narratief. Ik ben er dol op om van een verteld verhaal weer een vertellend verhaal te maken. Ik gebruik het narratief in bijna elk begeleidingscontact. En hoe simpel is de vraag die erbij gebruikt kan worden: “Vertel eens… ”, de rest komt vanzelf. Meestal geven supervisanten aan dat het werken met associaties hen echt aan het denken heeft gezet: naar binnen kijken bij henzelf, naar de plek die pijn heeft gedaan en van waaruit moerassigheid is gevoeld. Vervolgens terugkijken hoe het terpje is gebouwd om stevigheid te heroveren, zodat je vanaf daar weer nieuwe paadjes kan bewandelen.

Dit heeft me het inzicht gegeven dat pijn en verlies de bouwstenen zijn van veerkracht. Hoe dieper het dal, hoe meer veerkracht lijkt het wel. Het is belangrijk om confrontatie in te kunnen zetten in mijn begeleiding. Zonder een dal, is er geen top die bereikt wordt. Het werken met het verhaal als wijsheid.

Positieve gezondheid

Ik denk dat in de toekomst van de begeleidingskundige het positieve gezondheidsmodel een grotere rol zou mogen spelen. Ieder mens heeft wel eens zo’n moment waarop het niet mee zit. Na het onderzoeken of afbreken van een obstakel komen mensen er vaak krachtiger uit. Door de dimensies van positieve gezondheid te gebruiken, wordt het zelfhelende mechanisme geactiveerd dat mensen van nature in zich hebben. Positieve gezondheid werkt inzicht gevend en relativerend. Dit mechanisme maakt mensen zo bijzonder en ons vak zo waardevol. Dat je door het simpel voorhouden van een spiegel of “het verleggen van een steen in het water” heel wat los kan maken. En dat degene tegenover jou dan zelf de oplossing zelf in zich heeft. Positieve gezondheid mag ook mee met de begeleider van de toekomst.

Van mijn leersupervisor kreeg ik een prachtige foto met daarop een steen in het water. Hij hangt boven mijn bureau. Het werken met metaforen heb ik ook als wijsheid in mijn opleiding geleerd en is ook zeer toekomstbestendig.

Ik geef “het stokje” door aan Daan Katoele. Ik heb aan Daan de volgende vraag: Op jouw website vermeld je dat je op zoek gaat naar de energie bij de ander. Tijdens de opleiding zag ik jouw relativeringsvermogen en jouw humor. Ik ben heel benieuwd of en hoe jij deze wijsheden inzet als professional in jouw eigen coachpraktijk.


Esther Haak - maart 2022