Humor en relativeren: In elk geintje zit een seintje

Blog ledenwijsheid - Daan Katoele

Mijn oud-studiegenoot Esther Haak benaderde mij een tijdje geleden met de vraag om “het stokje” van haar over te nemen en een blog te schrijven waarin de thema’s humor en relativeren ten aanzien van de begeleidingskundige vraagstukken aan bod komen. Ik neem jullie in deze blog figuurlijk mee naar mijn supervisie- en coachingspraktijk, waarin ik vrijwel dagelijks met deze thema’s te maken heb.

Positieve energie

Energie, zoek het op in Google en je vindt een breed scala aan zoekresultaten. Van energiecontracten tot elektrische auto’s en psychologische behandeltrajecten. Enige concrete aanvullende zoektermen zijn dan ook noodzakelijk om tot het, voor mij, gewenste resultaat te komen, namelijk positieve energie. Onder positieve energie versta ik in deze blog, humor en relativeringsvermogen. Tijdens supervisie- of coaching contacten ben ik op zoek naar hoe iemand erbij zit en hoe het met iemand gaat. Oprechte interesse en het maken van écht contact is volgens mij de basis van welk contact dan ook. Écht contact maken is volgens mij een kwestie van goed luisteren, goed observeren, oprechte interesse tonen en vooral niet (ver)oordelen. Tijdens een supervisie of coaching traject gaat de coachee of supervisant gesprekken aan waarin hij of zij kwetsbaarheden blootgeeft. Tevens komen in deze gesprekken bepaalde drijfveren, keuzes, patronen en gedrag van de coachee aan bod. Deze gesprekken kunnen confronterend en verhelderend zijn. Het bewust inzetten van positieve energie, namelijk humor en relativeringsvermogen, kan als helpend worden ervaren om situaties te verhelderen of zo nodig te verlichten.

Humor en relativeringsvermogen

Wanneer een jonge baby zich ontwikkelt, is een van de eerste uitdrukkingen die hij of zij laat zien, een lach. Dit heeft een functie, namelijk contact maken. Hetzelfde aspect is van toepassing op humor, namelijk dat er verbinding kan worden gemaakt met de ander. Humor heeft dan ook een sociale functie. Blijheid kan worden gedeeld, wanneer ik bijvoorbeeld lach, zorgt dit veelal ook voor een lach bij een ander. In de begeleidingskunde zet ik dit bewust, al dan niet onbewust in. Bijvoorbeeld in de eerste contactmomenten. Ik wil de ander leren kennen en de ander mij. Een ongedwongen sfeer helpt hierbij. Iets wat helpt om een ongedwongen sfeer neer te zetten is om af en toe humor of relativeringsvermogen in te zetten om uitspraken en of situaties te verduidelijken, te verlichten of juist aan te zetten. Humor en relativeringsvermogen kunnen eveneens ingezet worden als controlemiddel. Wanneer een contact te spannend wordt, of zijn doel voorbijstreeft kies ik ervoor om humor in te zetten. Vervolgens kunnen we over stappen op een ander onderwerp of verder de diepte in gaan.

Onverwacht

Een belangrijk aspect van humor en relativeren is dat het veelal onverwacht is. Humor en relativeren kunnen shockeren of juist versterken en het lichaam in een andere staat brengen. Het voelt daarom ook vaak zo dat bijvoorbeeld eigen grappen minder leuk zijn dan die van een ander, doordat deze niet onverwacht zijn. De inzet van humor en relativeringsvermogen zorgen ervoor dat er verbinding kan worden gemaakt met de ander. Zo merk ik dat wanneer ik bepaalde onderwerpen aan wil snijden ik veelal twee keuzes heb, of het serieus brengen en erop doorvragen, of het brengen in de vorm van een gekscherende opmerking of vraag, met een serieuze ondertoon in afwachting van hoe de ander hierop reageert. Wanneer ik kies voor een gekscherende opmerking, neem ik minder risico aangezien ik het kan afdoen als grap. Onthoud wel, in elke opmerking of geintje zit een bepaald seintje ;)

Terugkerend naar het begin van de blog, écht contact is naar mijn idee van essentieel belang. Humor en relativeren kunnen bewust worden ingezet en bijdragen aan een vorm van ongedwongenheid waardoor echt contact ontstaat. Humor kan daarnaast zorgen voor een shockeffect bij de ander waardoor het onbespreekbare bespreekbaar kan worden gemaakt. Humor en relativeringsvermogen zijn wat dat betreft prachtige instrumenten om in te zetten tijdens de begeleidingskundige praktijk.

Rest mij enkel nog het stokje door te geven aan Karin Bouius. Ik heb aan Karin de volgende vragen: Wat zal de toekomstige wereld van professioneel begeleiders vragen? Welke competenties zijn daarvoor nodig? Ik ben heel benieuwd of en hoe jij deze wijsheden inzet als professional in jouw werk als docent op NHL Stenden en in jouw eigen coachpraktijk.


Daan Katoele - april 2022