De menselijke maat kan alleen met mensen

Blog Ledenwijsheid - Annie de Jonge-Seepma (juni 2021)

De overheid moet er zijn voor de burger, zegt de Nationale ombudsman. Niet andersom. De toeslagenaffaire zal niemand zijn ontgaan. Weggedreven van de menselijke maat. In het rapport ‘Klem tussen balie en beleid’ (Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties) wordt die menselijke maat omschreven als: recht doen aan de belangen van burgers bij de totstandkoming en uitvoering van beleid, wet- en regelgeving.

Ja, dat is logisch zal je denken. Maar wat als de computer ‘nee’ zegt. Wat doe je dan. Volg je je professionele hart? Kijk je naar wat het beste is om te doen? Of slaak je een diepe zucht, denk je ‘dit kan toch niet de bedoeling zijn’ en volg je de regels.

Dank je wel Truus voor jouw vraag wat de menselijke maat en praktische wijsheid voor mij betekent en hoe ik hier vorm aan geef in deze tijd.

De bedoeling
Naast supervisor werk ik als arbeidsdeskundige bij een uitvoeringsorganisatie én ben ik sinds mei coördinator van ‘de maatwerkplaats’. Een intern netwerk van vakmensen, voor klanten die tussen wal en schip vallen. Waar medewerkers heel goed aanvoelen dat de regels hier niet voldoen, maar vastlopen in de raderen van de bureaucratie. Ze gaan op zoek naar wat ook alweer de bedoeling was. Dan kan de casus ingebracht worden bij de maatwerkplaats. Samen met mijn collega’s begeleid ik die medewerkers bij het ontrafelen en oplossen van het probleem.

Margriet de Roos gaf in haar blog ook aan dat professionals handelingsverlegenheid ervaren. Het vraagt lef, moed en doorzettingsvermogen om te doen wat goed is en rechtvaardig.

Professionele ruimte
In de Groene Amsterdammer (12 mei) pleit Reinier van Zutphen (Nationale Ombudsman), voor meer professionele ruimte. Hij zegt hierover: ‘Ruimte om het vak dat zij beheersen op de manier toe te passen die in hun ogen goed is. Gun ze hun beroepseer. En accepteer het als ze tegen hun meerdere zeggen: nee, dat ga ik niet doen, daar ga ik niet aan meewerken, want anders zou ik mensen onnodig schade berokkenen’.

Doen wat goed is. Dit is ook de titel van een boekje over praktische wijsheid (2020). Het juiste midden vinden, de ruimte tussen de regels.

Ga d’r maar aan staan.

Tijdens het thuiswerken ben ik mij nog meer bewust geworden dat ik concreet iets wil betekenen voor klanten. Én dat ik een bijdrage wil leveren aan het zelfbewustzijn van de professional om ruimte te nemen. Toen de kans voorbij kwam om professionals te begeleiden bij maatwerkoplossingen, heb ik geen moment geaarzeld. Hier ligt mijn passie.

De perspectiefcirkel
Voor het oplossen van een casus gebruik ik onder meer de perspectiefcirkel. Je kijkt dat niet alleen naar het juridisch (bureaucratisch) perspectief, maar ook naar het sociaal maatschappelijk- en het economisch perspectief. Stel, Tom solliciteert niet voldoende. Hij krijgt daarom een korting op de uitkering. Dat zijn de regels. Als we inzoomen dan zien we dat Tom schulden heeft, deze niet kan afbetalen. Hij probeert te werken maar ervaart veel stress en heeft veel aan zijn hoofd. Nog minder inkomen betekent nog meer zorgen. Nog minder kans op perspectief. Een vicieuze cirkel.

Intelligent afwijken
Door met elkaar zo naar de context te kijken kom je vanzelf bij de menselijke maat. Geen korting opleggen is dan gebruik maken van je professionele ruimte, praktisch wijs. Juist de helpende hand bieden, het goede doen. Ik noem het ook wel intelligent afwijken. Vanzelfsprekend leggen we alles transparant vast.

Ik voel mij een bevoorrecht mens om professionals in dit proces te begeleiden. Alles komt hier voor mij ook bij elkaar. Mijn ervaring, mijn supervisie- en begeleidingsvaardigheden en mijn passie voor het werken vanuit de bedoeling.

De computer says no
Is het altijd makkelijk. Nee, zeker niet. Het juridisch perspectief voelt zich nog (te) vaak bovenliggend. Maar het voegt zoveel meer waarde toe aan je werk als je gehoor kan geven aan wat je intuïtief voelt. Ik geef toe dat regels en werkinstructies ook overzichtelijk zijn. Maar het is nooit een excuus om niet meer zelf te denken én te doen. Dat onderscheidt ons ook van ‘de computer says no’. Maatwerk en de menselijk maat kan alleen met mensen. Praktisch wijs. Met jou!



Ik geef het blog met veel plezier door aan Edward van ’t Slot. Edward, jij bent supervisor en theoloog. Hoe speelt spiritualiteit voor jou in deze tijd een rol in het begeleidingswerk?

Annie de Jonge-Seepma