Speelruimte in leren. Wie is er niet groot mee geworden?

Blog ledenwijsheid - Jannie Boomsma

Anne Uyttenbogaart gaf me het stokje van deze blog door met de vraag: welke ruimte krijgt het spelen binnen jouw supervisiepraktijk? Het bracht een grote glimlach op mijn gezicht. Ik dacht aan een coachtraject, dat ik volgde toen ik vastliep in mijn baan en waarin ik mijn levensverhaal had geschreven. Mijn coach, die dit verhaal las, vertelde me dat het meest voorkomende woord in mijn levensverhaal het woord spelen was. Het was een sleutelmoment in mijn persoonlijke en professionele ontwikkeling. Het maakte me blij en ik ervoer ruimte in mezelf en daarbuiten. Ik zag ook scherp dat dit het was, waarom ik het niet meer naar mijn zin had in mijn baan: ik miste de speelruimte. Dit werd tijdens mijn opleiding tot supervisor alleen maar sterker en ik nam ontslag. Daarna ervoer ik weer volop speelruimte in het opzetten van mijn eigen praktijk en sindsdien speel ik er lustig op los als supervisor, coach, docent en trainer. Het fijne eraan is dat het woord spelen meerdere perspectieven kent.

Spelen met woorden

Vanuit mijn achtergrond was de gedachte dat je niet veel woorden nodig hebt. Opgroeiend in een boerengezin in Noord-Friesland was het vaak “niet praten maar doen”. Ik praatte graag, nog steeds, vooral om te begrijpen en terug te geven. Gaandeweg heb ik ontdekt hoe het spelen met woorden vaak weer een nieuw licht werpt, een nieuwe invalshoek naar voren brengt. Zo vervang ik het woord “twijfelen” wel door “schommelen”. Het is dezelfde beweging, maar ik ervaar het als lichter. Gelijk komt de gedachte boven dat ik daarom wellicht zo van schommelen hou: ik twijfel vaak.

Spelen als metafoor

Door supervisie heb ik de kracht van taal ontdekt en de kracht van leren. Door leren als spelen te beschouwen, ervaren de ander en ik ruimte. Nog steeds ontdek ik de kracht van spelen als metafoor. Na een supervisie- of coaching sessie vraag ik mezelf vaak af of ik juist gehandeld heb. Heb ik wel voldoende leerhulp geboden? Sluit ik voldoende aan bij het coachdoel? De gedachte: “ik mag spelen” helpt me dan om weer ruimte te ervaren. Heb ik gespeeld? Ik zie spelen dan als een spel van krachten, van elkaar onderling beïnvloeden. Het is een samenspel.

Daadwerkelijk spelen

Maar ook daadwerkelijk spelen zet ik in. Dit bijvoorbeeld in de vorm van muziek. Zowel passief door naar een muziekstuk te luisteren of actief door de piano erbij te pakken. Zo had ik onlangs een coachee, wiens doel was om te groeien in zelfvertrouwen. We spraken over hoe het voor haar zou zijn, als ze haar doel bereikt had. Wat ervaar je dan? Ik vroeg haar dit in een zin van vijf woorden hardop te zeggen en nam plaats achter de piano. Vervolgens gingen we op zoek naar de toon die bij het beoogde resultaat past. Ze luisterde naar enkele tonen die ik aansloeg. Daarna zochten we er samen nog wat tonen bij en speelde ik akkoorden, waar deze tonen deel vanuit maken. Zo kwamen we samen op drie akkoorden, die ik herhaalde. Ik vroeg haar om de zin met vijf woorden, haar resultaat, hardop te zingen. Ze blokkeerde en begon te huilen en zei dat ze niet wilde zingen. Ik complimenteerde haar dat ze haar grens aan gaf en nodigde haar uit om de zin dan hardop uit te spreken in het ritme van mijn spel. Na enig aarzeling begon ze te rappen en al gauw rapte ze er lustig op los. Ze ontspande en begon te stralen. We maakten een korte opname op haar mobiel van haar rap en nam deze mee met de opdracht er de komende tijd zo nu en dan naar te gaan luisteren. Haar anker/reminder van haar doel en, zoals ze me teruggaf, een stap op weg naar meer zelfvertrouwen.

Maak een spel van je werk

En zo vervolg ik mijn weg om nog meer werk te maken van spelen en te spelen op mijn werk. Als ik van leren spelen maak, wordt het minder zwaar, word ik flexibeler in mijn denken en milder. Ik krijg dan zin op ontdekkingstocht te gaan. Het stroomt weer. Als ik me hier met vertrouwen aan kan verbinden, wordt het vroegere speelkwartier op school, levenslang spelen! Voorlopig ben ik nog niet uitgespeeld. Wel wat deze blog betreft.

Ik geef het stokje graag door aan Esther Haak. Anderhalf jaar geleden mocht ik bij je eindgesprek van de opleiding begeleidingskunde aanschuiven. Mijn vraag aan jou is: "Welke wijsheid vanuit je opleiding neem jij nu nog steeds mee in je begeleidingswerk?"


Jannie Boomsma - februari 2022