Eigen-wijsheid

Blog Ledenwijsheid - Marjolein Bijlsma-Muusse

De wereld is meer dan ooit in beweging. Veel organisaties zitten in een proces van verandering en ontwikkeling. Je functioneren als professional kun je niet los zien van deze veranderingen. Hoe kun je daarin bewegen zonder jezelf te verliezen? Hoe kun je als persoon overeind blijven? Hoe kun je als organisatie omgaan met die onvermijdelijke veranderingen? Daarvoor is wijsheid nodig.

Om optimaal te kunnen functioneren is het van belang je eigen wijsheid te herkennen en toe te passen. Daardoor ontwikkel je en daarvan leer je; daardoor wordt de jij en/of een organisatie sterker.

Het gebruiken van eigen wijsheid is naar mijn idee nodig om kwaliteiten en talenten optimaal te blijven gebruiken. Zowel coaching en supervisie (als individuele begeleidingsvormen) als ook team coaching en training (als collectieve begeleiding) kunnen mensen helpen om bij die eigenwijsheid te komen en te blijven. Dit vraagt om begeleiding op maat.

In een individueel begeleidingstraject staat degene die begeleid wil worden centraal. Door middel van gesprekken, reflectie, dialoog, confrontatie, stilte en actie worden coachee en supervisanten meer bewust van -soms verborgen- eigen wijsheiden en daarop aangesproken. Hoe doe je dat? Hoe bereik je dat iemand aangezet wordt om eigen wijsheid te ontdekken en te ontwikkelen? Hier wil ik graag extra bij stil staan in dit ledenblog.

Op eigen wijze. Ieder mens heeft vanaf zijn/haar geboorte de drang naar autonomie. Autonomie is het op eigen wijze willen doen. Een kind zegt al snel tegen zijn/haar opvoeder ’ikke zelluf doen…’als het gaat om zelfstandig een handeling uit voeren. Denk maar aan de jas aantrekken, de eigen broek ophalen of de schoenveters knopen. Als ouder zucht je dan wel eens omdat je het graag sneller of handiger denken te kunnen. Maar uiteindelijk is dit al een begin dat ieder individu een eigen ontwikkeling heeft en de wil dit zelf te kunnen doen én op eigen wijze is de grote drijfveer voor ieder kind. Het voorbeeld wil aangeven dat deze uitdaging eigenlijk in de volwassenwereld nét zo geldt. Als begeleidingskundige is het mijns inziens de taak om die ‘eigen wijze’ aan te boren en te laten zien dat de coachee het heel goed zelf kan en op een eigen wijze.

Met eigen wijsheid. De eigen wijsheid kan naar beide kanten werken. Zowel de begeleidingkundige als degene die begeleid wordt heeft zijn/haar eigen wijsheid, ervaring. Dit maakt elke professionele relatie uniek; geen mens is gelijk en daarin zit ook een grote mate van eigen professionele ruimte als ook een groet uitdaging voor eigen ontwikkeling.

Eigenheid. De eigen wijsheid is direct gelinkt aan ieders eigenheid. Als volwassenen heeft ieder een ‘rugzakje. ’De succeservaringen en ook de soms traumatische ervaringen neem je mee in hoe je omgaat met situaties en persoonlijke vraagstukken. Dit wordt ook wel coping stijl genoemd. Coping is afgeleid van het Engelse begrip ’to cope with’ wat letterlijk betekent ‘kunnen omgaan met of opgewassen zijn tegen’. Het effect dat een probleem of situatie op je heeft, wordt grotendeels bepaald door je copingstijl en de manier waarop je reageert verschilt per situatie. En dat is ieders eigenheid. Mensen hebben meerdere copingstijlen, al heeft iedereen waarschijnlijk één favoriete stijl die bij zijn of haar karakterpast. Het is belangrijk om in een professioneel begeleidingstraject samen op zoek te gaan naar hoe iemand ‘coped’ met de situatie die wordt ingebracht en hoe je daarmee omgaat, hoe het komt dat de situatie zoveel invloed heeft. Bewust worden van je eigen copingstijl geeft houvast wanneer iemand te maken krijgt met stressvolle situaties, samenwerkingsproblematieken en tegenslagen.

Lekker eigenwijs. Eigenwijsheid kent in het woordenboek veel synoniemen. Iemand die eigenwijs is wordt o.a. geduid als bokkig, dwars, halsstarrig, hardhoofdig, hardleers, hardnekkig, obstinaat, onbuigzaam, onredelijk, onverzettelijk, steilorig, stijfhoofdig, stijfkoppig, stug, weerbarstig, weerspannig. Dat zijn niet mis te verstane negatieve duidingen. Maar lekker eigenwijs zijn kan een goede eigenschap zijn mits goed toegepast. Je hoeft niet te doen wat iedereen doet. Wat iedereen doet hoeft niet het goede te zijn. Eigenwijze mensen zijn meestal van jongs af aan erg zelfstandig; ze weten goed hoe ze voor zichzelf moeten zorgen. Aan hulp hebben ze geen behoefte; ze doen het 'zelluf' wel. Doordat ze alles zelf willen ontdekken, is hun creativiteit vaak goed ontwikkeld. Ze zijn zowel in hun hoofd als met hun handen creatief. Ze rusten meestal niet voordat het doel is bereikt: ook dat kenmerkt eigenwijze mensen. Deze vastberadenheid gaat gepaard met assertiviteit. Ze kunnen uitstekend voor zichzelf opkomen en doen dat dan ook zonder aarzelen, zodat ze datgene kunnen bereiken waar ze hun zinnen op hebben gezet. Al met al dus niet negatief te noemen. Aan de begeleidingkundige is naar mijn idee om niet te oordelen mar het te laten zijn en de eigenwijsheid te omarmen.

Dat je als begeleidingkundige met de eigen wijsheid eigenschappen van een coachee (supervisant) rekening mag houden vraagt om deskundigheid op het gebied van begeleiding: je mag met aandacht, aansluitend bij degene die je begeleidt, samen op zoek gaan naar ieders eigen-wijsheid.

Het leuke van het schrijven van dit blog is dat ik dit geschreven heb met mijn eigen wijsheid en dat ik zo eigenwijs mocht zijn. Ik vond het leuk de pen van Ellen Wilbrink te krijgen en om dit te schrijven en geef de pen door aan Rien van der Zeijden.

Marjolein Bijlsma-Muusse -oktober 2022